یکی از بارزترین، رایج ترین و البته پرطرفدارترین انواع گردشگری، طبیعت گردی است. طبیعت گردی به هر نوع سفر به مکان های طبیعی اطلاق می شود و در واقع پایه و اساس این نوع گردشگری، طبیعت است که به آن گردشگری طبیعت گرا و یا گردشگری بر پایه طبیعت نیز گفته می شود.
برخی به اشتباه اکوتوریسم را با طبیعت گردی هم معنی می دانند. در واقع، طبیعت گردی خود انواع مختلفی دارد و در گروه های متنوعی دسته بندی می گردد که اکوتوریسم یکی از آن هاست. بنا بر تعریف انجمن بین المللی بوم گردشگری (International Ecotourism Society) اکوتوریسم ( بوم گردشگری) سفری مسئولانه به نواحی طبیعی است که به حفظ محیط زیست و پایداری رفاه مردم محلی منجر شود.
اکوتوریسم از دو واژه اکولوژی و توریسم مشتق شده است: اکولوژی بنا به تعریف جانور شناس معروف آلمانی Ernest Haeckel به مجموعه دانش مرتبط با طبیعت، یعنی بررسی کلیه روابط بین جانوران با محیط ارگانیک و غیر ارگانیک آن ها گفته می شود که این رابطه ممکن است دوستانه یا خصمانه باشد و به طور مستقیم یا غیر مستقیم صورت بگیرد؛ توریسم هم به نقل از سازمان جهانی جهان گردی پدیده ای اجتماعی، فرهنگی، تجاری بوده، که مستلزم جابجایی مردم به مکانی غیر از محل سکونت و کار خود است.
ویژگی های اکوتوریسم
اکوتوریسم غالبا در منطقه ای نامسکون و کم دست خورده اتفاق می افتد و اکوتوریست ها به گشت و گذار و تماشای جلوه های ویژه طبیعت (گونه های نادر گیاهی و جانوری، هوای پاک، و دیگر خصیصه های بوم شناختی) می پردازند. البته اکوتوریسم علاوه بر این رابطه تنگاتنگ با طبیعت دارای چهار ویژگی عمده دیگر نیز هست:
اول پیوند با فرهنگ- تقریباً تمامی سطح کره زمین شواهدی از حضور، فعالیت و روابط انسانی را در خود دارد که در هر کجای دنیا متفاوت است و فرهنگ مربوط به آن منطقه را معرفی می کند. تشخیص و شناخت فرهنگ ها، یکی از اهداف و موضوعات جذاب برای اکوتوریست است. این تشخیص و شناخت، از طرق مختلف به ویژه از طریق ارتباط با افراد محلی و کمک بومیانی که همواره با طبیعت هم زیستی دارند صورت می پذیرد.
دوم یادگیری و آموزش- این ویژگی به تعامل، گفت و گو و ارتباطی که بین اکوتوریست، محیط زیست و افراد محلی یک منطقه ایجاد می شود اشاره دارد.
سوم پایدار بودن- پایدار بودن در مفهوم اکوتوریسم به این معناست که این فعالیت گردشگری بایستی کم ترین میزان تخریب و اختلال را برای محیط طبیعی و فرهنگی خود به دنبال داشته باشد.
چهارم ارتقا رفاه مردمان جامعه محلی- بوم گردشگری بر پایه مشارکت، مالکیت و ایجاد فرصت اقتصادی برای مردم محلی (مردمی که درون و یا پیرامون مقصد گردشگری زندگی می کنند) استوار است و در واقع باید ابزاری باشد برای حفاظت و بالا بردن سطح کیفی جامعه محلی.
اکوتوریسم در ایران
کشور ما در میان سایر کشورهای منطقه از ظرفیت بالایی برای اکوتوریسم برخوردار است. وجود فصول چهارگانه و آب و هوای متنوع به طور همزمان در نقاط مختلف کشور، دارا بودن مرزهای طولانی در آب و خشکی با کشورهای همسایه، وجود جزایر، تنوع گیاهی، ایلات و اقوام مختلف، همگی زمینه های مختلف اکوتوریسم و طبیعت گردی را در کشورمان فراهم نموده است ولی متاسفانه هنوز مطالعات و اقدامات لازم برای بهره گیری منطقی و ایده آل از این ظرفیت ها صورت نگرفته است.
با این وجود، با اجرای برنامه های مطالعاتی دقیق، برنامه ریزی و مدیریت مناسب، به دلیل پتانسیل بالایی که برای فعالیت در زمینه گردشگری بر پایه طبیعت در ایران وجود دارد، می توانیم منتظر ظهور و شکوفایی تورهای طبیعت گردی متنوع و همچنین آینده ای روشن و پررونق در حوزه گردشگری در کشورمان باشیم.
منابع:
1) اکبری، علی، مهدی قرخلو، اکوتوریسم؛ مفهومی نو در جغرافیای گردشگری، تهران، انتشارات انتخاب، 1388
2)جهانیان، منوچهر، ابتهال زندی، اکوتوریسم، تهران، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، 1390.
3)زاهدی، شمس السادات، مبانی توریسم و اکوسیستم پایدار (با تأکید بر محیط زیست)، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1390
4) صالحی، شیرین، محمدعلی فیاضی، طبیعتگردی در ایران، تهران، انتشارات میرماه، 1392
5) Weaver, David, Ecotourism, Australia: Wiley, 2008 (2nd edition)
سلام
اطلاعات مندرج در مقاله بسیار جذاب و خواندنی است ولی اگر در مقالاتتون از منابع بیشتر و ترجیحا منابع لاتین استفاده کنید عالی میشه.
شاد و پیروز باشید.