مقالات گردشگری > دانش گردشگری > تور، عناصر و انواع تور

طبق تعریف سازمان جهانی جهان گردی تور به سفر از قبل تعیین شده اطلاق می گردد که توسط آژانس تهیه و در اختیار گردشگر قرار می گیرد.

تور در صنعت گردشگری به مجموعه ای از عناصر سفر گفته می شود که لازم و ملزوم یکدیگرند این عناصر شامل: حمل و نقل و جابجایی، اقامت، غذا و نوشابه، جاذبه ها، عوامل اجرایی تور، خرید و سوغات است که توضیحاتی در مورد هر یک در زیر آمده است:

1. حمل و نقل و جابجایی (Transportation & Transfer) و ساختارهای زیر بنایی: فراهم بودن امکانات حمل نقل مناسب، مطمئن، راحت و سریع و با ارزش نزد گردشگر از پیش شرط های لازم برای تأثیر و حضور موثر این عنصر مهم در تور است. اجرای حمل و نقل و جابجایی  شامل شرکت های هواپیمایی، شرکت های حمل ونقل آبی، شرکت های حمل و نقل زمینی، شرکت های حمل و نقل ریلی، شرکت های اتومبیل کرایه، می شود.

2. اقامت (Accommodation): معمولا اگر امکانات اقامتی مناسبی وجود نداشته باشد، رغبت برای بازدید از یک جاذبه کم می شود. مسافر در هر کجا به محلی برای استراحت و خواب نیاز دارد. تشکیلات اقامتی، گاه به صورت هتل های مجلل با کلیه امکانات و گاه تنها به محلی ساده فقط برای خواب خلاصه می شود.

3. غذا و نوشابه (Food & Beverage): غذا و نوشابه علاوه بر این که جزء نیازهای فیزیولوژیک انسانی است. خود به عنوان گونه ای قابل اهمیت از جاذبه های هر مقصد گردشگری شناخته می شود. چشیدن طعم غذاهای محلی، طعمی که تا کنون آن را تجربه نکرده ایم، اشتیاق و لذت خاصی به گردشگران هدیه می دهد که جانشینی برای آن نمی توان یافت البته برخی دیگر نیز ترجیح می دهند از همان غذاها و نوشیدنی هایی استفاده کنند که با آن آشنایی کامل دارند. در واقع نوع غذا باید متنوع باشد تا مسافر بتواند بر اساس بودجه و سلیقه ی خود، آن را خریداری کند.

4. جاذبه ها (Attraction): جاذبه های گردشگری را می توان به صورت کلی و یا بر مبنای اهداف خاص تعریف نمود. جاذبه های گردشگری یک منبع دائمی طراحی شده است که به منظور تفریح، سرگرمی، لذت بردن و آموزش بازدیدکنندگان کنترل و اداره می شود.

5. عوامل اجرایی تور: ماهیت فعالیت ها در صنعت گردشگری مبتنی بر امور خدماتی است. شاخصه ی اصلی چنین فعالیت هایی اتکای آن ها بر منابع نیروی کار بوده و نقش عوامل انسانی در کیفیت و کمیت عرضه ی این محصولات خدماتی کاملا قابل توجه است. همواره در این صنعتی که خدمات محور است نیاز به نیروی انسانی دارد.

6. خرید و سوغات: به یقین ورود جهانگرد به منطقه میزبان خرید را با خود به همراه دارد. معمولا جهانگردان به غیر از خرید مایحتاج خود در منطقه میزبان اقدام به خرید سوغات و یا یادبودی از منطقه ی مورد بازدید خود می نمایند.

انواع بسیار متنوعی از تور در صنعت گردشگری وجود دارد که عمده ترین انواع آن که سهم بیشتری در گردشگری را به خود اختصاص داده است در زیر آمده است:

- تورهای فرهنگی – تاریخی: در این تورها مسافر به جستجو، فراگیری و تجربه درباره ی فرهنگ حال و گذشته ی جامعه ی خود با دیگران می پردازند. انگیزه های متفاوتی مانند: علاقه مندی به تاریخ و فرهنگ، شناخت روحیات ملل مختلف، تحقیق و پژوهش برای رشته ی خودشان، گرداشگران را به سوی تورهای فرهنگی – تاریخی می کشاند.

- تورهای بر پایه ی طبیعت: این تورها شاخه های بسیار گسترده ای را در بر می گیرند و به سرعت در حال رشد هستند. در این گونه تورها باید کمترین اثر سوء در محیط زیست ایجاد شود.

اکوتور و تورهای ماجراجویانه از دو شاخه اصلی تورهای بر پایه طبیعت هستند.

اکوتور: گردشگران این تورها برای دیدار از مناطق طبیعی غیرمسکونی و دست نخورده سفر می کنند. طبیعت زنده اصلی ترین محل اجرای این تورهاست. این نوع گردشگری در کشور ما با نام اکوتوریسم یا طبیعت گردی شناخته شده است که البته نام طبیعت گردی قطعا برای ترجمه عبارت اکوتوریسم مناسب نیست. چون تعریف اکوتوریسم سفر مسئولانه به طبیعت که حافظ محیط زیست بوده و باعث بهبود کیفیت زندگی مردم محلی می گردد است و باید کم ترین آسیب را به طبیعت و فرهنگ جامعه ی میزبان وارد آورد. و در واقع با این تعریف نمی شود به هر طبیعت گردی اکوتوریست گفت.

تورهای ماجراجویانه: در این تورها مهم ترین هدف ایجاد و یا تأمین هیجان برای گردشگر است. به گونه ای برنامه ی این تورها طراحی می شود که استثنایی و عوامل هیجان زایی داشته باشند. انواع متداول گردشگری ماجراجویانه شامل: دوچرخه سواری در جاده های ناهموار و سخت، تنگه نوردی به تنگه های کم تر شناخته شده، قایق سواری در رودهای خروشان، کوهنوردی در ارتفاعات هیمالیا است.  

 - تورهای مبتنی بر رویداد: جاذبه های گردشگری یک مقصد، تنها به ویژگی های محیط طبیعی یا ابنیه، صنایع دستی و نظایر آن خلاصه نمی شود. در واقع رویدادهایی که در یک مقصد گردشگری رخ می دهند خود می توانند به عنوان منبعی مهم برای جذب گردشگران تلقی شوند. رویدادهای گردشگری از جشنواره های کوچک در یک روستا تا مسابقات جهانی المپیک را در بر می گیرد. به طور مثال می توان به رویدادهایی مثل: مراسم قالیشویان در مشهد اردهال استان اصفهان، جشنواره فیلم و موسیقی و تئاتر فجر در ایران، و مسابقات جام جهانی فوتبال، جشن سن فرمین در اسپانیا، جشنواره ی قایق های بادبانی در هلند اشاره کرد.

- تورهای مذهبی: این نوع تور و گردشگری در ایران بزرگ ترین بخش بازار سفر را در اختیار دارد که البته با شور و شوق بسیاری صورت می پذیرد. با جرأت تمام می توان گفت که مرقد امام هشتم شیعیان پر تردد ترین مقصد گردشگری در ایران است که همه روزه پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است.

مومنان مسیحی بیش از 20 قرن است که به زیارت زادگاه عیسی مسیح در بیت اللحم می روند.

مسلمانان جهان 14 قرن است که همه ساله برای فریضه حج و زیارت به مکه و مدینه سفر می کنند.

میلیون ها نفر از هندوها برای به جای آوردن مراسم مذهبی خود و پاکسازی معنوی همه ساله خود را به کرانه رود گنگ رسانده و تن به آب مقدس آن می سپارند.

- تورهای تفریحی: در صنعت گردشگری تورهای تفریحی را تورهای انبوه نیز می نامند زیرا این دسته از تورها بزرگ ترین سهم بازار را در اختیار دارد. غالب فعالیت این تورها در تعطیلات است و غالب تورهای تفریحی در سواحل دریاها اتفاق می افتد و در صنعت گردشگری بسیاری آن را با نام  توریسم "3S" می شناسند. منظور از این توریسم، گردشگریِ Sun (خورشید)، Sand (شن( و Sea (دریا)  است.

منابع:

1) فلاحی، کیومرث، استراتژی وعملیات در مدیریت تور، چاپ دوم، تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی، 1392

2) چاک. وای. گی با همکاری ادواردو فایو – سولا، جهانگردی در چشم انداز جامع، چاپ پنجم، تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی، 1387

3) رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد، خدمات صنعت جهانگردی، چاپ چهام، اصفهان، انتشارات چهارباغ، 1389